Przestępstwo, zbrodnia, występek a wykroczenie

Kodeks Karny podaje nam definicję przestęstwa, które jest albo zbrodnią albo występkiem. Jest to podział ogólny, co do którego stosujemy odrębne definicję. Zbrodnią jest czyn zabroniony, zagrożony kara pozbawienia wolności, na czas nie krótszy niż 3 lata lub karą surowszą. Jest to czyn człowieka, który spotyka się ze szczególnym potępieniem ze strony społeczeństwa. A to co istotne to fakt, że zbrodnię można popełnić tylko w wyłącznie umyślnie.

Występkiem natomiast jest czyn zabroniony, zagrożony karą grzywny powyzej 30 stawek dziennych, kara ograniczenia wolności, albo pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc. Występek można popełnić umyślnie, bądź nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi. Co za tym idzie, czyn popełniony jest umyslnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, chce go popełnić i przewidując możliwość jego popełnienia, godzi się na to. Jeżeli zaś sprawca, nie miał zamiaru popełnienia czynu zabronionego, popełnia go nie zachowując nalezytej ostrożności, mimo że skutki tego czynu przewidział, lub tez mógł przewidzieć.

Odpowiednikiem przestępstwa, jest czyn bezprawny, czyn zawiniony, który jest zagrożony karą przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Czyn taki może polegać na działaniu lub też na zaniechaniu. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli w czasie czynu nie można przypisać mu winy. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma. Są to bardzo istotne przesłanki, by móc przypisać sprawcy, odpowiedzialność za ten czyn.  Warunkiem odpowiedzialności karnej jest istnienie społecznej szkodliwości wyższej niż znikoma. Szkodliwość to przynoszenie szkody, uszczerbku, straty materialnej lub społecznej.

Wykroczenie z kolei to czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą zastosowania kary aresztu, ograniczenia wolności czy też kary grzywny. Sprawca czynu zabronionego nie popełnia wykroczenia, jeżeli czyn jest niezawiniony (art. 1 §2 Kodeksu wykroczeń). Odrębną kategorią jest wykroczenie skarbowe opisane w kodeksie karnym-skarbowym. Odpowiedzialności za wykroczenie odpowiada każdy, kto ukończył 17 rok życia. Odpowiedzialności podlegają czyny popełnione na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, na statku wodnym lub powietrznym, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Odpowiedzialności podlega działanie umyślne lub nieumyślne, chyba że ustawa przewiduje odpowiedzialność tylko za działanie umyślne. Czym zatem jest kara w świetle instytucji przedstawionych powyżej?

Kara to nic innego jak konsekwencja popełnienia przestępstwa, która jest określona przez prawo karne, w której wyraża się dezaprobata czynu i osoby sprawcy. Karami kryminalnymi są: kara grzywny, kara ograniczenia wolności, kara pozbawienia wolności, kara 25 lat pozbawienia wolności a także kara dożywotniego pozbawienia wolności. Kary te, wymierzają względem sprawców, sądy.

Przy tej tematyce, należy wspomnieć również o koncepcji Iter delicti jako pochód, droga przestępstwa. Są to formy stadialne przestepstwa, które opisują etapy realizacji czynu zabronionego i naruszenia dobra chronionego prawem. Do form stadialnych zalicza się zamiar, przygotowanie, usiłowanie a także dokonanie, jako ostatni etap, w którym sprawca realizuje wszystkie znamiona czynu zabronionego.